Με μια ζωγραφική "αφέλεια" και καλλιτεχνική "αθωότητα", ο Ηλίας Παπανικολάου απεικονίζει ό,τι αγαπά και τον συγκινεί. Άνθρωπος, φύση, περιβάλλον είναι τα τρία βασικά του θέματα που μένουν αναλλοίωτα στη διάρκεια της πορείας του. Ο άνθρωπος άλλοτε εμφανίζεται και άλλοτε απουσιάζει, όμως πάντα κάποιο επίτευγμά του – μια βάρκα, ένα καράβι, ένα απλωμένο σεντόνι – υπενθυμίζει και υπαινίσσεται την παρουσία του.
Ρεαλιστής ζωγράφος, ξεκινώντας από μία
περιγραφική απεικόνιση της πραγματικότητας, καταλήγει να αποτυπώνει τη μαγεία
που μπορεί να ενυπάρχει σε αντικείμενα της καθημερινότητας. Κάθε έργο του είναι
και μια μικρή ιστορία, όπου δίνεται έμφαση στη λεπτομέρεια. Στον καμβά του
αποτυπώνει με απόλυτη ελευθερία μια εντύπωση, μια ανάμνηση, ένα βίωμα της
στιγμής. Η ιδέα καταγράφεται με τον πιο απλό και άμεσο τρόπο, σχεδόν παιδικά,
και αυτή είναι ίσως η ιδιαιτερότητά του. Οι περίπατοι σε απόμακρες γειτονιές,
κάποιο ταξίδι, τον γεμίζουν εντυπώσεις που νιώθει την ανάγκη να εκφράσει με τη
ζωγραφική, να τις αποτυπώσει για να μην χαθούν.
Οξύς παρατηρητής της ανθρώπινης
ζωής και του μυστηρίου που εκπέμπει, την αποδίδει με σοφία. Οι εικόνες του δε
φιλοδοξούν να αποδώσουν ρεαλιστικά έναν συγκεκριμένο άνθρωπο ή ένα αντικείμενο,
αλλά πολύ περισσότερο να περιγράψουν καταστάσεις. Η χρωματική του κλίμακα,
άλλοτε σε απαλούς τόνους και άλλοτε σε έντονους, δίνει πολλές φορές τη θέση της
σε μια έντονη χρωματολογικά κλίμακα με έμφαση στα μπλε, τα κίτρινα και τα
κόκκινα. Η εικονοποιητική αφηγηματικότητά του είναι μεγάλη, αλλά αυτό που
κυρίως προβάλλει είναι χαρακτηριστικές στιγμές του ελληνικού καλοκαιριού και
ό,τι θυμίζει Ελλάδα και ειδικότερα Αιγαίο. Πάντα με την ιδιαίτερη και ευαίσθητη
ματιά με την οποία ο ίδιος ατενίζει τον κόσμο.
